Raport Stowarzyszenia Biegłych ds. Przestępstw i Nadużyć Gospodarczych (Association of Certified Fraud Examiners – ACFE) publikowany regularnie co dwa lata to jedno z bogatszych źródeł wiedzy na temat walki z naruszeniami w organizacjach. Właśnie ukazała się jego kolejna edycja.
Tegoroczny raport można nazwać pandemicznym, gdyż zbiera wiedzę o stanie rozwiązań compliance i wyśledzonych naruszeniach, zebraną w trakcie trwania pandemii koronawirusa na świecie, a dokładniej od stycznia 2020 do września 2021 r. Autorzy zastrzegają jednak, że ponieważ przeciętny czas trwania naruszenia oszacowany na podstawie danych to 12 miesięcy, wiele z analizowanych przypadków spraw miało swój początek jeszcze przed pandemią. Bazą do przedstawionych w raporcie statystyk jest zbiór ponad 2000 przypadków oszustw, którymi zostały dotknięte organizacje ze 133 krajów działające w 23 branżach. Niewątpliwą zaletą raportu jest fakt, że nie koncentruje się wyłącznie na sektorze prywatnym jak większość podobnych publikacji, ale uwzględnia też dane z sektora publicznego.
Raport dzieli opisywane naruszenia na trzy główne typy: sprzeniewierzenie majątku organizacji, korupcję i nadużycia finansowe. Porównanie między podstawowymi kategoriami naruszeń pokazuje, że występują z różną częstotliwością i są związane z różną skalą strat. I tak z przytoczonych danych wynika, że fałszowanie sprawozdawczości finansowej zdarza się w ramach całkowitej puli naruszeń stosunkowo rzadko (9%), jednak koszty z tego wynikające przewyższają wyraźnie straty z tytułu częściej występujących korupcji (50%) i nadużywania zasobów firmy (86%).
Zgłoszenia pozostają bezkonkurencyjnie najskuteczniejszym sposobem identyfikowania naruszeń w organizacjach, gdyż aż 42% z nich wykrywanych jest dzięki sygnalistom. Tymczasem audyt wewnętrzny, druga najczęściej sprawdzająca się metoda w tym rankingu, pomaga wyśledzić „zaledwie” 16% wszystkich oszustw. Wśród osób zgłaszających przeważają pracownicy (55%), jednak dane pokazują, że organizacje powinny być też otwarte na sygnalistów z zewnątrz takich jak klienci, dostawcy czy konkurencja, którzy dostarczają blisko jedną trzecią wszystkich zgłoszeń. Same organizacje dostrzegają, że ochrona sygnalistów buduje ich potencjał do prowadzenia uczciwej działalności. W porównaniu z poprzednim raportem wzrósł odsetek organizacji, które wdrożyły kanał powiadamiania, a nawet takich stosujących nagrody dla sygnalistów.
Z informacji zbieranych przez respondentów badania wynika, że 70% organizacji mierzących się z naruszeniami miało u siebie kanał powiadamiania. Podmioty te lepiej radziły sobie z wykrywaniem i zaradzeniem skutkom naruszeń aniżeli organizacje pozbawione takich procedur. Dokładniej rzecz biorąc organizacje wykorzystujące linię powiadamiania ponosiły o połowę mniejsze straty finansowe oraz skracały czas wykrycia naruszenia aż o pół roku. Od 2014 r. w raportach ACFE zauważalny jest systematyczny wzrost odsetka zgłoszeń wysyłanych przez „gorące linie” – już 58% z nich kierowanych jest tą drogą. Dodatkowo w miejscach, gdzie wraz z procedurami wdrażane są szkolenia mamy do czynienia z wyraźnie większą liczbą zgłoszeń. Zaprezentowane dane potwierdzają, że sygnaliści raportują nie tylko dedykowanymi kanałami, ale też często wykorzystują do tego drogę służbową. Odsetek osób, które w pierwszym kroku zdecydowały się zawiadomić o swoich podejrzeniach bezpośredniego przełożonego wyniósł 30%, zaś kierownika 15%.
Mimo że porównania między regionami nieco różnicują przedstawiony powyżej obraz, trendy są jednoznaczne. Organizacje zapewniają coraz więcej możliwości powiadamiania o naruszeniach, a sygnaliści chętniej z nich korzystają, przyczyniając się do ochrony wspólnego interesu.
Raport do pobrania:
Occupational Fraud 2022: A Report to the Nations, ACFE 2022
Marcin Waszak, specjalista etyki biznesu w Linii Etyki Sp. z o.o.